Mu gihe Repubulika Iharanira Demokarasi ya Congo ikomeje guhura n’ibibazo by’umutekano muke, amakuru mashya yashyize hanze ikindi kintu gishobora guhindura isura y’ibihe igihugu aricyo: Kuba Nathalie Kyenge, mushiki wa Jean-Michel Sama Lukonde wahoze ari Minisitiri w’Intebe wa RDC, yahisemo kwihuza na AFC/M23.
Ni inkuru yashimangiwe na Ngarambe Manzi Willy, Visi-Guverineri wa Kivu y’Amajyaruguru, binyuze ku rubuga rwe rwa X (Twitter), aho yavuze ko “abanye-Congo bose bahawe ikaze muri AFC/M23” ndetse anavuga ko urugamba uyu mutwe urimo “ari urwa buri munye-Congo wese.”
Mu butumwa bwatanzwe na bamwe mu bayobozi ba M23, kwinjira kwa Kyenge muri uyu mutwe bifatwa nk’“ikimenyetso simusiga” cy’uko hari bamwe mu bakomeye muri Leta ya Kinshasa batangiye kwemera “ubutumwa” bw’uyu mutwe, ndetse ngo banabona M23 nk’umutwe ukwiye guhabwa agaciro no kwemezwa n’amategeko.
Ibi bije mu gihe Leta ya Kinshasa ikomeje gushyira imbaraga mu guhangana n’uyu mutwe wigaruriye igice kinini cy’Intara ya Kivu y’Amajyaruguru, ndetse ugaragara nk’uwushaka impinduka zikomeye muri politiki y’igihugu.
Ku rundi ruhande, impuguke mu bya politiki zivuga ko kwihuza kwa Kyenge n’uyu mutwe bishobora kuba intangiriro y’ihindagurika rikomeye mu mitwe ya politiki no mu butegetsi bwo mu gihugu imbere.
Hari amakuru y’iperereza yemeza ko na Joseph Kabila wahoze ayoboye RDC ashobora kuzagaragara mu bo bashyigikira M23, ibintu byatera impagarara zikomeye mu butegetsi bwa Perezida Félix Tshisekedi.
Nubwo Leta ya Congo ivuga ko M23 ari umutwe w’iterabwoba, kuba hari abanyapolitiki bamenyekanye muri guverinoma ya Kinshasa batangiye kuwuhuriramo bitanga ishusho nshya y’iyicengezamatwara iri hagati y’ubuyobozi n’iyo mitwe yitwaje intwaro.
Ibi bishobora kuzana ihurizo rikomeye mu biganiro mpuzamahanga, ndetse bigateza icyuho mu bumwe bw’igihugu.
Kwihuza kwa Kyenge n’uyu mutwe byatangiye kugaragara nk’icyemezo cyashobora gutiza umurindi abandi banyepolitiki cyangwa abaturage bari mu rujijo, baba mu gihugu imbere no mu mahanga, bumva ko ibibazo bya Congo bidakemurwa n’ubuyobozi buriho.
Ni ikimenyetso cy’uko ubutegetsi bwa Kinshasa bushobora kuba buri gutakaza icyizere mu bantu bamwe, cyane cyane mu karere ka Kivu no mu Banyamulenge bamwe batangiye gutangaza ko batakibufitiye icyizere.
Kwihuza kwa Nathalie Kyenge na M23 ntikwiye gufatwa nk’igikorwa cy’umuntu ku giti cye gusa. Ni igipimo cy’ihindagurika rikomeye ry’imyumvire mu banyapolitiki bamwe, cyane cyane mu muryango wa politiki ya Congo.
Uyu mwuka mushya ugaragaza ibintu by’ingenzi:
Ihurizo ry’ubutegetsi bwa Kinshasa riri kunanirwa guhuza igihugu: Abantu bafite inkomoko mu burasirazuba bwa RDC bakomeje kuvuga ko babuzwa uburenganzira, bahohoterwa, ndetse Leta igashinjwa kwirengagiza ikibazo cyabo.
Kwihuza kwa Kyenge na M23 bishobora kuba ari ijwi riturutse imbere mu butegetsi ryemera ko ikibazo cya M23 atari “iterabwoba” gusa nk’uko Kinshasa ikigaragaza, ahubwo hari akarengane n’ubusumbane muri politiki y’igihugu bigomba kuvugururwa.
Ishyaka rya Kabila rishobora kuba riri gushaka amajwi n’ingufu binyuze mu M23: Amakuru avuga ko na Joseph Kabila ashobora kwiyunga na M23 agaragaza ko hashobora kuba hari umugambi wo gutuza no gushyigikira iyi mitwe nk’inzira yo gusenya ubutegetsi bwa Tshisekedi cyangwa kumugabanyiriza ubushobozi, cyane ko ubutegetsi bwe bukomeje kunengwa mu ruhando mpuzamahanga.
Ishyirwa imbere rya “diaspora y’Abanyamulenge” mu ihindura ry’ubutegetsi: Bimwe mu bimenyetso bigaragaza ko hari igice cya diaspora, cyane cyane abo mu bwoko bw’Abanyamulenge, gifite ijambo rikomeye muri AFC/M23.
Leta ya Kinshasa ikomeje kuvugwaho gukoresha bamwe mu Banyamulenge ba diaspora mu rwego rwo kubacecekesha cyangwa kubacamo ibice.
Ibi bigaragaza ko hari uburyo bushya bwo guhangana na Leta burimo gusakara binyuze mu bushishozi bwa diplomasi itavuga menshi, aho bamwe bahitamo kwinjira muri M23 aho gukomeza gushyigikira ubutegetsi butabaha ijambo.
Mu gihe M23 yari isanzwe ifatwa nk’umutwe w’abarwanyi, kwiyungwaho n’abantu bamenyerewe muri politiki, nka Kyenge, bishobora gutuma uyu mutwe uhindura isura, ukarushaho kwiyubaka nk’ishyaka cyangwa ihuriro rya politiki risaba impinduka.
Bishobora gutuma amahanga agira impamvu yo kongera gutekereza ku buryo bufatika bwo gukemura ikibazo cya Repubulika Iharanira Demokarasi ya Congo hatariho gusa gukoresha imbaraga z’igisirikare, ahubwo binyuze mu biganiro na politiki ihuriweho.
