Itorwa rya Papa ni inzira ikomeye kandi igendeye ku mahame akomeye ya Kiliziya Gatolika. Nyuma y’uko Papa Francis agaragaje intege nke z’ubuzima, abantu benshi batangiye kwibaza ku wagira amahirwe yo kumusimbura. Mu banyafurika, izina rya Antoine Cardinal Kambanda ryagiye ritangazwa nk’umwe mu bashobora kuzavamo Papa wa mbere w’umunyafurika. Ese koko birashoboka? Ubu busesenguzi buragaragaza impamvu zashobora gutuma abigeraho ndetse n’impamvu byaba bigoye.
Amateka ya Kiliziya Gatolika mu Rwanda
Kiliziya Gatolika mu Rwanda yatangiye gukura cyane mu mpera z’ikinyejana cya 19, igihe abamisiyoneri b’abapadiri bera baje kwigisha Ivanjili. Mu mwaka wa 1900, Kiliziya yari imaze gushinga imizi mu gihugu, yifashishije amashuri n’ibitaro mu gukwirakwiza ukwemera.
Mu myaka yakurikiyeho, Kiliziya yagize uruhare runini mu burezi, ubuvuzi, n’iterambere ry’imibereho myiza y’Abanyarwanda. Nyuma ya Jenoside yakorewe Abatutsi mu 1994, Kiliziya yahuye n’icyibazo cy’uruhare rwa bamwe mu bayoboke bayo muri Jenoside, ariko yanagize uruhare mu bumwe n’ubwiyunge bw’igihugu. Muri iki gihe, Kiliziya Gatolika mu Rwanda ifite abakirisitu benshi, kandi igira uruhare rukomeye mu iterambere ry’imibereho y’igihugu.
Amateka ya Antoine Cardinal Kambanda
Antoine Cardinal Kambanda yavukiye i Kigali ku wa 10 Ugushyingo 1958. Yize Filosofi na Teolojiya muri Seminari Nkuru ya Nyakibanda, nyuma aza gukomeza amashuri ye i Roma aho yakuye impamyabumenyi ihanitse muri Teolojiya y’Imibanire. Yahawe Ubwepiskopi na Papa Benedigito wa XVI mu 2013, aba Arkiyepiskopi wa Kigali mu 2018, mbere y’uko agirwa Cardinal na Papa Francis mu 2020, akaba ari we Munyarwanda wa mbere wagizwe Cardinal.
Cardinal Kambanda azwiho kuba umuyobozi ufite ubumuntu, ushishikariza amahoro n’ubwiyunge, ndetse akaba umwe mu bayobozi ba Kiliziya Gatolika b’ingenzi muri Afurika.
Kuki Antoine Cardinal Kambanda yashobora Gutorwa?
- Ni umwe mu Banyafurika bafite igikundiro mu bayobozi ba Kiliziya
Antoine Cardinal Kambanda yamenyekanye cyane muri Kiliziya Gatolika nk’umuntu ukunda ubumwe n’amahoro, cyane cyane mu bihugu byahuye n’amateka akomeye. Kuba yarabaye Cardinal mu Rwanda byamuhaye ubushishozi mu kuyobora abakirisitu mu bihe bikomeye.
- Afite ubuzima bwiza n’icyizere mu buyobozi bwa Kiliziya
Kiliziya Gatolika igira ubushishozi mu guhitamo Papa, ikita ku buzima bwe bwite n’icyizere ayigirwaho. Kambanda ni umwe mu Banyafurika bafite isura nziza, kandi adafite ibibazo by’ubusambanyi cyangwa ruswa byagiye bigaragara kuri bamwe mu bayobozi ba Kiliziya.
- Afurika ni umugabane ugenda waguka mu bukirisitu
Umubare w’abakirisitu Gatolika muri Afurika uragenda wiyongera cyane. Kuba Papa w’umunyafurika byaba igisobanuro gikomeye ku iterambere rya Kiliziya kuri uyu mugabane.
- Afite ubuhanga mu bijyanye n’uburezi n’imyemerere
Kambanda yakoze mu i Seminari, yize Filozofiya na Teolojiya ku rwego rwo hejuru, kandi asanzwe afitanye umubano mwiza na Kiliziya yo mu Burayi na Amerika.
Impamvu Kambanda atashobora gutorwa
- Ni Cardinal mushya mu buyobozi bwa Vatican
Yagizwe Cardinal mu mwaka wa 2020, bivuze ko adafite ubunararibonye buhagije mu miyoborere ya Vatican ugereranyije na bamwe mu bandi ba Kardinali bakuze mu buyobozi.
- Afurika ntiyagize uruhare rukomeye mu matora y’aba Papa
Mu mateka y’Kiliziya, amatora y’aba Papa yagiye yiganzwamo n’abayobozi baturuka mu Burayi na Amerika. Ibi bivuze ko abanyafurika bagifite inzira ndende kugira ngo bazajye mu cyiciro cy’abatanga icyerekezo gikomeye muri Kiliziya.
- Hari abandi Banyafurika bafite amahirwe kurusha we

Cardinal Peter Turkson wo muri Ghana ni we Munyafurika uhabwa amahirwe kurusha abandi kuko amaze igihe kinini akora muri Vatican. Yigeze kuyobora Dicastery ishinzwe ubutabera, amahoro n’iterambere ry’abakene. Ibi bimugira umuntu ufite ubunararibonye mu miyoborere ya Kiliziya kurusha Cardinal Kambanda.
Ni Nde Ushobora Kuzaba Papa?
- Cardinal Matteo Zuppi (Ubutaliyani)

Ni umwe mu ba Kardinali bafite amahirwe menshi yo kuzaba Papa kubera ko afite uruhare runini mu bikorwa bya Vatican. Azwiho ibikorwa byo kunga ubumwe no gukemura amakimbirane, kandi afite igikundiro kinini mu Burayi.
- Cardinal Luis Antonio Tagle (Philippines)

Ni umunyamateka ukomeye muri Kiliziya, akaba yarigeze kuyobora Caritas Internationalis. Kuba akomoka muri Aziya, umugabane ufite abakirisitu benshi, bimugira umwe mu bashobora kugirirwa icyizere n’abatora.
- Cardinal Péter Erdő (Hungary)

Ni umuyobozi ukomeye muri Kiliziya, wigeze kuyobora Inama Nkuru y’Abepisikopi b’i Burayi. Kuba afite amateka meza mu miyoborere ya Kiliziya byamugira umukandida ukomeye.
Mu gusoza iyi nkuru ishingiye ku bitekerezo byanjye bwite, nakubwira ko nubwo Antoine Cardinal Kambanda afite amahirwe yo kuba Papa wa mbere w’umunyafurika, biragoye ko byashoboka mu gihe cya vuba bitewe n’impamvu zinyuranye navuze haruguru.
Cardinal Peter Turkson ni we munyafurika ufite amahirwe menshi ugereranyije n’abandi. Icyakora, ushobora kuzaba Papa nyuma ya Francis ni Cardinal Matteo Zuppi, Cardinal Luis Antonio Tagle, cyangwa Cardinal Péter Erdő. Niba Afrika izagira Papa, bizasaba ko Kiliziya ihindura imiterere yayo, igaha agaciro umugabane wagiye urushaho kwigaragaza mu bukirisitu.
Photo: Internet + Social Media Archdiocese of Kigali