Guverinoma y’u Rwanda yatangaje ko kugeza ubu nta biganiro ku masezerano y’amahoro ari gukorwa hagati yayo n’iya Repubulika Iharanira Demokarasi ya Congo (RDC), nk’uko bamwe bari babitezeho ko byari gutangira ku wa 2 Gicurasi 2025.
Minisitiri w’Ububanyi n’Amahanga n’Ubutwererane, Amb. Olivier Jean Patrick Nduhungirehe, yabitangaje mu rukerera rwo ku wa 4 Gicurasi, anyomoza amakuru y’itangazamakuru cya TV5 Monde yavugaga ko impande zombi zashyize umukono ku mbanzirizamushinga y’amasezerano y’amahoro.
TV5 Monde yari yatangaje ko ku wa Gatanu, abayobozi ba dipolomasi ba RDC bongeye guhurira i Washington, bafashijwe n’u Bufaransa, Qatar, igihugu cyabakiraga ndetse na Afurika Yunze Ubumwe, ngo baganire ku mushinga w’amahoro.
Minisitiri Nduhungirehe yavuze ko ibyo ari ibinyoma, ashimangira ko we na mugenzi we wa RDC, Thérèse Kayikwamba Wagner, batigeze bahura i Washington.
Yavuze ko “Ahubwo ku wa 3 Gicurasi, twari turi i Libreville twitabiriye ibirori by’irahira rya Perezida Brice Clotaire Oligui Nguema, usoje inshingano nk’Umuyobozi w’inzibacyuho.”
Yongeraho ko kugeza ubu nta mushinga w’amasezerano y’amahoro uraganirwaho, kuko ibitekerezo by’impande zombi bitarahuzwa.
Ku wa 25 Mata 2025, nibwo u Rwanda na RDC basinyanye amasezerano agamije kugarura ituze mu Karere, aherekejwe n’ubufasha bw’Amerika. Ayo masezerano yitezweho gukomeza inzira y’amahoro i Luanda, Nairobi, no muri Doha, ahakomeje ibiganiro bishyigikiwe na AU.
Ibikubiye muri ayo masezerano birimo guhagarika imirwano, guhagarika gutera inkunga imitwe yitwaje intwaro, no gutegura amasezerano arambuye agomba kuba yaragezweho bitarenze tariki ya 2 Gicurasi 2025.
Kuva mu mpera za 2021, aho M23 yongeye kwigaragaza, umwuka mubi hagati y’u Rwanda na RDC wakomeje kwiyongera. M23 ivuga ko yahisemo kongera kurwana nyuma yo kubona akarengane k’Abanyekongo bamwe, karimo n’irondabwoko, gaterwa inkunga n’ubutegetsi bwa RDC.
Mu 2025, ihuriro AFC/M23 ryafashe imijyi ya Goma na Bukavu, ariko iyi ntambara yasize abasaga miliyoni bavuye mu byabo ndetse abarenga 7000 bitabye Imana.
RDC yashinjwe gukorana n’imitwe irimo na FDLR, umutwe w’iterabwoba washinzwe n’abagize uruhare muri Jenoside yakorewe Abatutsi mu 1994. Perezida wa RDC yanatangaje umugambi wo gutera u Rwanda, waje no kugeragezwa ariko uburizwamo n’ifatwa rya Goma.
Nyuma yo gufatwa kwa Goma n’ihuriro AFC/M23, habonetse intwaro nyinshi zihanitse ku mupaka w’u Rwanda, ndetse hari n’imirongo yashyizweho y’aho izo ntwaro zagombaga kuraswa, bigaragaza ko hari umugambi munini wo gutera u Rwanda wari uteguwe.
Ibyatangajwe na Amb. Olivier Nduhungirehe biragaragaza ko amasezerano y’amahoro hagati y’u Rwanda na Repubulika Iharanira Demokarasi ya Congo (RDC) yajemo kidobya, kubera izi mpamvu zikurikira:
Kutagira ubushake bwa politiki buhagije
Minisitiri w’Ububanyi n’Amahanga w’u Rwanda, Amb. Nduhungirehe, yagaragaje ko kugeza ku wa 4 Gicurasi 2025 nta n’ibiganiro by’ibanze biratangira hagati y’impande zombi. Ni ukuvuga ko hari ikibazo gikomeye mu kwiyemeza gutangira urugendo rw’amahoro.
Ibinyejana byinshi by’amakimbirane atarakemuka
Ibibazo hagati y’u Rwanda na RDC, cyane cyane bijyanye n’uburenganzira n’umutekano w’Abanyekongo bavuga Ikinyarwanda (benshi mu Nyamurenge, Banyamulenge, n’abandi), bimaze igihe kirekire.
M23 ivuga ko yongeye kwiyemeza urugamba nyuma yo kubona ko nta gihinduka ku bibazo by’akarengane, ivangura n’itotezwa ryari ryaratangajwe no mu masezerano y’amahoro ya mbere (nk’aya ya Nairobi na Luanda). Iyo ibyo bibazo bidakemurwa, amasezerano asigara ari impapuro gusa.
Gushyira imbere intambara aho gushyira imbere ibiganiro
RDC ishinjwa n’u Rwanda gukorana n’umutwe w’iterabwoba wa FDLR, ndetse no gutangaza ku mugaragaro umugambi wo gutera u Rwanda. Ni icyerekana ko gukemura ikibazo mu nzira ya gisirikare biri imbere y’ubwumvikane bwa dipolomasi ku ruhande rwa RDC.
Kuba Perezida wa RDC atangaza umugambi nk’uyu mu ruhame, bigabanya icyizere cyo kubaka amahoro, ndetse bituma n’ibiganiro bitabonerwa icyicaro gifatika.
Imiryango mpuzamahanga irimo gukorwa mu rihumye cyangwa kwitirirwa ibiganiro bitabayeho
Inkuru igaragaza ko hari amakuru yacuritswe cyangwa yahimbwe, avuga ko abayobozi b’u Rwanda na RDC bari bagiye i Washington mu biganiro, nyamara Minisitiri w’u Rwanda avuga ko yari i Libreville. Ibi bituma habaho urujijo ndetse n’akajagari mu mikoranire y’impande ziri mu biganiro.
Hari n’uruhare rudasobanutse rw’ibihugu nka Qatar, u Bufaransa, na AU, bikurikirana iki kibazo ariko bigaragaza intege nke mu guhuza impande mu buryo bufatika.